Ticari Davalar Rehberi: Şirketler İçin Hukuki Süreç ve Hak Arama Yolları

Ticari Dava Nedir?

Ticari dava, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve diğer ilgili mevzuatlarda düzenlenen, tacirler arasındaki veya ticari işletmelerle ilgili olan hukuki uyuşmazlıkların çözümünü amaçlayan dava türüdür. Bu davalar, ticari hayatın dinamik ve özel yapısı gereği genel hukuk davalarından farklı usul ve kurallara tabi olabilir.

Hangi Davalar Ticari Dava Sayılır?

Bir davanın ticari dava olarak kabul edilmesi için iki temel ölçüt bulunur: Mutlak ticari davalar ve nispi ticari davalar.

1. Mutlak Ticari Davalar

Tarafların tacir olup olmadığına veya işin bir ticari işletmeyle ilgili olup olmadığına bakılmaksızın, doğrudan Türk Ticaret Kanunu'nda sayıldığı için ticari nitelikte kabul edilen davalardır. TTK madde 4'te belirtilen başlıca mutlak ticari davalar şunlardır:

• Çek, bono, poliçe gibi kambiyo senetlerinden doğan davalar.
• Taşıma işlerinden (navlun sözleşmesi vb.) kaynaklanan davalar.
• Fikri mülkiyet hukukuna ilişkin ticari nitelikteki davalar (marka, patent, tasarım vb.).
• Banka, finans ve sigorta hukukundan doğan uyuşmazlıklar.
• Rekabet yasağından kaynaklanan davalar.
• Kooperatifler Kanunu'nda düzenlenen hususlardan doğan davalar.

2. Nispi Ticari Davalar

Her iki tarafın da tacir olduğu ve uyuşmazlığın tarafların ticari işletmesiyle ilgili olduğu davalardır. Bu tür davaların ticari sayılabilmesi için şu iki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekir:

• Her iki taraf da tacir olmalıdır.
• Uyuşmazlık konusu, her iki tarafın da ticari işletmesini ilgilendirmelidir.

Örnek olarak, iki şirketin arasındaki mal alım-satım sözleşmesinden kaynaklanan alacak davası, bir kira sözleşmesi (taraflar tacirse) veya bir hizmet sözleşmesinden doğan uyuşmazlıklar nispi ticari davalardır.

Ticari Davalarda Görevli Mahkeme ve Zorunlu Arabuluculuk

Görevli Mahkeme

Ticari davalarda görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemeleridir. Bir yerde Asliye Ticaret Mahkemesi bulunmuyorsa, o yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesi bu davalara 'Asliye Ticaret Mahkemesi' sıfatıyla bakar.

Dava Şartı Olarak Zorunlu Arabuluculuk

Konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat taleplerini içeren ticari davalarda, dava açmadan önce arabulucuya başvurmak zorunludur. Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamazsa ve bu durumu belgeleyen 'anlaşamama son tutanağı' alınmazsa, açılan dava mahkeme tarafından 'dava şartı yokluğu' nedeniyle usulden reddedilir. Bu nedenle, ticari alacaklar için dava açmadan önce bu yasal zorunluluğun yerine getirilmesi kritik öneme sahiptir.

Ticari Dava Süreci Nasıl İşler?

1. Arabuluculuk Başvurusu: Zorunlu olduğu durumlarda ilk adım arabuluculuk sürecini başlatmaktır.
2. Dava Dilekçesinin Hazırlanması: Uyuşmazlık çözülemezse, iddiaları, delilleri ve talepleri içeren dava dilekçesi hazırlanır.
3. Davanın Açılması: Harç ve giderler ödenerek yetkili ve görevli mahkemede dava açılır.
4. Dilekçeler Teatisi: Davalı taraf cevap dilekçesini sunar. Taraflar, cevaba cevap ve ikinci cevap dilekçelerini sunabilirler.
5. Ön İnceleme: Mahkeme, dava şartlarını ve ilk itirazları inceler, tarafların anlaştığı ve anlaşamadığı hususları tespit eder ve tahkikat aşamasına hazırlık yapar.
6. Tahkikat: Delillerin toplandığı (tanık dinlenmesi, bilirkişi raporu alınması, ticari defterlerin incelenmesi vb.) aşamadır.
7. Sözlü Yargılama ve Hüküm: Tahkikat bittikten sonra mahkeme, tarafların son beyanlarını alır ve davayı karara bağlar.
8. Kanun Yolları: Verilen karara karşı memnun olmayan taraf, süresi içinde İstinaf (Bölge Adliye Mahkemesi) ve Temyiz (Yargıtay) yollarına başvurabilir.