İş Kazası Nedir? Haklarınız ve Yasal Süreç Hakkında Bilmeniz Gerekenler | Avukat Rehberi

İş Kazası Nedir? Yasal Tanım

İş kazası, genellikle sanıldığı gibi sadece iş yerinin sınırları içinde meydana gelen olaylar değildir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 13. maddesine göre iş kazası, aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır:

• Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
• İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
• Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
• Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
• Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında.

Bu tanım oldukça geniştir ve kalp krizi gibi durumlar dahi, işin stresi ve yürütümüyle bağlantılı ise Yargıtay kararları uyarınca iş kazası sayılabilmektedir.

İş Kazası Sonrası Atılması Gereken Adımlar

Bir iş kazası meydana geldiğinde, hak kaybı yaşamamak için sürecin doğru yönetilmesi kritik öneme sahiptir.

1. Sağlık Müdahalesi: Her şeyden önce yaralanan işçiye derhal tıbbi müdahale sağlanmalıdır.
2. Kaza Tutanak Altına Alınmalı: Olay, tanıkların da ifadeleriyle hemen bir tutanak altına alınmalıdır. Olay yerinin fotoğraflanması veya videoya çekilmesi delil açısından önemlidir.
3. İşverenin Bildirim Yükümlülüğü: İşveren, kazayı o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) ise kazadan sonraki 3 iş günü içinde bildirmekle yükümlüdür. Bu bildirim yapılmazsa, işçi veya hak sahipleri de bildirimde bulunabilir.
4. Hukuki Destek Alın: Sürecin başından itibaren bir avukattan destek almak, haklarınızı eksiksiz bir şekilde korumanızı sağlar.

İş Kazası Sonucu Doğan Yasal Haklar

İş kazası geçiren işçinin veya vefatı halinde hak sahiplerinin hem SGK'dan hem de işverenden talep edebileceği bir dizi hak bulunmaktadır.

1. SGK Tarafından Sağlanan Haklar

• Geçici İş Göremezlik Ödeneği (Rapor Parası): İşçinin tedavi süresince çalışamadığı günler için SGK tarafından ödenen ücrettir.
• Sürekli İş Göremezlik Geliri: Tedavi sonrası vücutta kalıcı bir meslekte kazanma gücü kaybı (%10 ve üzeri) oluşması durumunda, SGK tarafından işçiye ömür boyu bağlanan aylıktır.
• Vefat Halinde Hak Sahiplerine Gelir Bağlanması: İşçinin vefatı durumunda eş, çocuk ve diğer hak sahiplerine ölüm geliri bağlanır.
• Cenaze ve Evlenme Ödeneği: Vefat halinde cenaze masrafları için ödenek ve hak sahibi kız çocuklarının evlenmesi durumunda bir defaya mahsus ödenek verilir.

2. İşverene Karşı Açılabilecek Tazminat Davaları

İşverenin, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almada kusurlu olduğu tespit edilirse, Borçlar Kanunu kapsamında aşağıdaki tazminat davaları açılabilir:

• Maddi Tazminat Davası: Tedavi giderleri, çalışılamayan süre boyunca mahrum kalınan kazanç kaybı ve kalıcı sakatlık nedeniyle gelecekte yaşanacak ekonomik kayıpları kapsar.
• Manevi Tazminat Davası: Kaza nedeniyle çekilen bedensel ve ruhsal acı, elem ve ıstırap için talep edilen tazminattır.
• Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: İşçinin vefatı halinde, onun desteğiyle geçinen kişilerin bu destekten mahrum kalmaları nedeniyle uğradıkları zararlar için açtıkları davadır.

3. Ceza Hukuku Açısından Sorumluluk

İş kazası, işverenin veya diğer sorumluların ihmali (taksir) sonucu meydana gelmişse, bu kişiler hakkında Türk Ceza Kanunu (TCK) uyarınca Taksirle Yaralama (TCK m.89) veya Taksirle Öldürme (TCK m.85) suçlarından kamu davası açılabilir. Bu dava, tazminat davasından bağımsız olarak yürütülür.